Praktijkverhalen

Beide notarissen hebben al vele jaren een eigen notariskantoor. Hans heeft zo’n 10 medewerkers en Nick met z’n 3 collega-notarissen ruim 40 medewerkers. De grootte van de kantoren is dus nogal verschillend, maar beide notarissen passeren al jaren vele akten voor de overdracht van onroerend goed en hypotheken. 

Het notariaat en criminaliteit

Een notaris mag niet aan opsporing doen. Maar in de strijd tegen ondermijning heeft de notaris wel degelijk een belangrijke rol als poortwachter in het voorkomen van witwassen en andere vormen van fraude. Nick: “De betrokkenheid van notarissen zit allereerst in een zo goed mogelijk cliëntenonderzoek doen. En vervolgens in het onderzoek naar de herkomst van geldstromen die via derdengeldenrekeningen lopen. (Een derdengeldrekening is een bankrekening van een notariskantoor voor geld dat niet van het notariskantoor zelf is, maar van klanten, red). Uiteindelijk lopen die geldstromen immers via het notariaat: iemand koopt bijvoorbeeld een pand en daar wordt een koopsom voor betaald. Stel dat dat geld van de koper uit drugshandel komt. Dan kun je er als notaris dus onbedoeld aan bijdragen dat dat geld via jouw kantoor witgewassen wordt.”

Poortwachters

Notarissen moeten zich houden aan de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) . Deze wet geldt ook voor andere poortwachters, zoals banken en makelaars. Voor dat voorkomen is de belangrijkste rode vlag voor Hans en Nick wanneer ze een transactie simpelweg niet kunnen begrijpen. Hans: “Een voorbeeld is een transactie waarbij je geen link naar je eigen kantoor kunt maken. Denk aan iemand die een pand wil verkopen in Den Haag en waarbij zowel de koper als de verkoper niet in Utrecht wonen. Als iemand dan niet kan uitleggen waarom hij toch gebruik wil maken van een Utrechts notariskantoor, gaan de alarmbellen wel af.” Mocht zo’n situatie zich voordoen, dan kan dat leiden tot het weigeren van het passeren van een akte. Een verdachte transactie meldt een notaris verplicht bij de Financiële Intelligence Unit (FIU).

Lastige rol

De rol van poortwachter vinden de beide notarissen wel een lastige. Nick: “We zijn verplicht om risico-gebaseerd onderzoek te doen naar onze klanten, maar het is niet gedefinieerd tot hoever onze onderzoeksplicht precies reikt.” Hans: “Daar komt bij dat we ook niet de tools hebben om zorgvuldig te kunnen onderzoeken en geen toegang hebben tot bijvoorbeeld persoonsinformatie die bij zo’n toets kan helpen.” Dat betekent veel vragen stellen aan de klant, zonder dat de antwoorden zekerheid kunnen geven over het karakter van de transactie. Dit leidt soms tot wrijving tussen de notaris en de klant.

Samenwerking met de gemeente

Eind november 2023 organiseerden de Vereniging van Notarissen te Utrecht en de gemeente Utrecht een themabijeenkomst om kennis te maken met elkaars werkveld en juist ook elkaars dilemma’s te bespreken. Nick: “In de strijd tegen criminaliteit en fraude staan notarissen aan dezelfde kant. Door onderling in gesprek te gaan en te sparren over dilemma’s leren we van elkaar en komen we verder.” Hans: “Het helpt ons ook om van de gemeente te horen wat zij voor ontwikkelingen in de stad zien in criminaliteit en waar zij extra op letten. Denk aan de focusgebieden Amsterdamsestraatweg en het bedrijventerrein Nieuw Overvecht met de soms malafide autoverhuurbedrijven. Daar kunnen wij dan in het notariaat ook rekening mee houden.” 

De bijeenkomst had een goede opkomst. Als het aan de gemeente en de notarissen ligt, blijft het hier niet bij en zoeken we elkaar vaker op.

Belangrijke succesfactoren van het werk van Taoufik en andere PGA-experts is dat zij – zoals ze het zelf noemen - outreachend werken: “We komen bij mensen thuis, maar ook in detentie en investeren in een netwerk. Een belangrijke les die we de afgelopen jaren hebben geleerd, is inzetten op motivatie. En als iemand dan bereid is het andere pad te kiezen dan moeten we ook iets te bieden hebben. Denk aan passend werk of opleiding, sport, en een dak boven je hoofd. Dit vraagt maatwerk.”

Personen die graag iets willen betekenen voor die wijk of de stad. En die hun invloed op een positieve manier willen inzetten. Sommige jongeren denken dat een succesvolle, maatschappelijke carrière buiten hun bereik ligt. Daardoor lijkt criminaliteit een interessant alternatief. Credible messengers kunnen deze jongeren inspireren en motiveren zelf aan de slag te gaan.

Door hun geloofwaardigheid en levenswijsheid te delen en te laten zien wat je kunt bereiken zonder crimineel gedrag. Credible messengers kunnen ex-criminelen zijn die nu anderen helpen met maatschappelijke zaken. Of een profvoetballer zoals Redouan El Yaakuobi, die met zijn stichting Durf te Dromen jongeren in Overvecht helpt bij hun schoolcarrière en talentontwikkeling. Of ondernemers die helemaal zelf een succesvol bedrijf opgezet hebben. Maar wij bedenken niet zelf wie deze rolmodellen moeten zijn, dat moet vanuit de jongeren komen. De rolmodellen nemen namelijk een rol als mentor op zich, en hiermee motiveren ze de jongeren aan de slag te gaan. Dat kan gaan om het zoeken naar een woning, baan of hulp bij verslaving. Of het volgen van een training tegen agressie. Vaak weten jongeren niet goed wat hun probleem precies is. En naar zo’n mentor luisteren ze en daar nemen ze advies van aan. Het belangrijkste van dit soort rolmodellen? Ze helpen met de gedragsverandering die nodig is voor de jongeren om het te redden in het ‘gewone’ leven.”